مدیریت منابع انسانی در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نقش حیاتی در بهبود عملکرد سازمانی و رضایت بیماران ایفا می‌کند. سلامت سازمانی ارتباط مستقیمی با شاخص‌های کلیدی مانند بهره‌وری، انگیزه کارکنان، کیفیت خدمات درمانی و تعاملات سازمانی دارد. با این حال، در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از پاندمی COVID-19، چالش‌های متعددی در این حوزه به وجود آمده که به کاهش بهره‌وری و افزایش نارضایتی کارکنان منجر شده است.
مطالعات نشان داده‌اند که سازمان‌های درمانی که به سلامت سازمانی و منابع انسانی خود توجه کافی ندارند، با مشکلاتی همچون افزایش نرخ خروج کارکنان، کاهش انگیزه، فرسودگی شغلی و کاهش بهره‌وری مواجه هستند. در مقابل، بیمارستان‌هایی که سلامت سازمانی قوی دارند، کارکنان با انگیزه‌تری داشته و کیفیت خدمات به بیماران بالاتر است.
وضعیت کنونی مدیریت منابع انسانی در بیمارستان‌ها بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که سلامت سازمانی در مراکز درمانی آمریکای شمالی طی سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ کاهش ۱۱ درصدی داشته است، در حالی که میانگین جهانی این شاخص افزایش ۳ درصدی را تجربه کرده است. این اختلاف نشان‌دهنده چالش‌های ویژه در حوزه مدیریت منابع انسانی بیمارستان‌ها است. برخی از مهم‌ترین عواملی که در این کاهش نقش داشته‌اند عبارت‌اند از:
- کاهش شفافیت عملکردی در بیمارستان‌ها، که منجر به کاهش انگیزه کارکنان شده است.
- عدم توازن در فرصت‌های شغلی و پیشرفت شغلی، که به نارضایتی کارکنان و خروج نیروهای متخصص منجر شده است.
- کاهش تعامل سازمانی و ارتباط با ذینفعان خارجی، که منجر به کاهش کیفیت خدمات به بیماران شده است.
- افزایش فرسودگی شغلی و استرس کاری در میان کارکنان درمانی، که بر عملکرد و کیفیت خدمات آن‌ها اثر منفی گذاشته است.
مطالعات انجام‌شده ۹ شاخص کلیدی را برای ارزیابی سلامت سازمانی در بیمارستان‌ها شناسایی کرده‌اند:
- انگیزه کارکنان
- محیط کار مثبت
- تعامل سازمان با ذینفعان خارجی
- فرصت‌های شغلی و مسیر پیشرفت
- سیستم‌های پاداش و قدردانی
- رهبری الهام‌بخش
- ارزش‌های معنادار سازمانی
- شفافیت عملکردی
- مشوق‌های مالی و جبران خدمات
چالش‌های اصلی مدیریت منابع انسانی در بیمارستان‌ها چالش‌های اصلی که در این حوزه شناسایی شده‌اند عبارت‌اند از:
- کاهش شفافیت عملکردی: کاهش ۱۵ درصدی در نمایش داده‌های عملکرد کارکنان که باعث کاهش انگیزه و افزایش عدم قطعیت در میان کارکنان شده است.
- افت انگیزه کارکنان: پنج عامل کلیدی انگیزه (فرصت‌های شغلی، سیستم پاداش، ارزش‌های سازمانی، مشوق‌های مالی و رهبری الهام‌بخش) بیش از ۱۰ درصد کاهش داشته‌اند.
- کاهش تعاملات با بیماران و سایر ذینفعان: کاهش ۱۰ درصدی در توجه به نیازهای بیماران و جمع‌آوری بازخوردهای سازنده، که می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خدمات شود.
- افزایش نرخ فرسودگی شغلی: ۵۶ درصد از پرستاران علائم فرسودگی مانند خستگی روانی، استرس مزمن و کاهش تعاملات اجتماعی را گزارش داده‌اند.
- عدم تطابق مشوق‌های مالی با عملکرد واقعی: بسیاری از کارکنان درمانی احساس می‌کنند که سیستم جبران خدمات با میزان زحمات و سختی کار آن‌ها هم‌خوانی ندارد، که این امر بر انگیزه آن‌ها اثر منفی دارد.
- عدم توسعه فرصت‌های شغلی: کارکنان درمانی احساس می‌کنند که امکان پیشرفت شغلی و توسعه مهارت‌هایشان در سازمان‌های درمانی محدود است، که باعث خروج نیروهای متخصص می‌شود.
راهکارهای پیشنهادی برای بهبود مدیریت منابع انسانی در بیمارستان‌ها:
افزایش شفافیت عملکردی
- ایجاد داشبوردهای مدیریتی برای نمایش عملکرد کارکنان و شفاف‌سازی انتظارات.
- طراحی سیستم‌های بازخورد منظم برای ارتقای تعامل کارکنان با مدیران.
- ایجاد فرآیندهای ارزیابی عملکرد که به کارکنان کمک کند بازخورد مستمر دریافت کنند.
تقویت انگیزه کارکنان
- ارائه مسیرهای ارتقاء شغلی داخلی و تسهیل رشد حرفه‌ای کارکنان درمانی.
- طراحی برنامه‌های پاداش‌دهی غیرمالی مانند تقدیرهای سازمانی و افزایش مشارکت کارکنان.
- ایجاد مکانیزم‌های عادلانه‌تر برای مشوق‌های مالی و سیستم جبران خدمات بر اساس عملکرد واقعی کارکنان.
بهبود تعاملات سازمانی و ارتباط با بیماران
- استفاده از ابزارهای تحلیل داده برای درک نیازهای بیماران و بهبود خدمات درمانی.
- ایجاد کانال‌های ارتباطی مستقیم بین کارکنان درمانی و مدیریت برای بهبود تجربه کارکنان.
- افزایش تعاملات سازمان با دیگر نهادهای درمانی برای تبادل بهترین شیوه‌های مدیریتی.
کاهش فرسودگی شغلی از طریق تغییر مدل‌های کاری
- طراحی شیفت‌های کاری انعطاف‌پذیر و استفاده از تیم‌های کوچک برای تنظیم برنامه‌های کاری بر اساس نیازهای کارکنان.
- راه‌اندازی برنامه‌های حمایتی برای سلامت روان کارکنان درمانی.
- کاهش حجم کار اضافی از طریق بهینه‌سازی فرآیندهای درمانی و مدیریتی.
ارتقای نقش رهبری الهام‌بخش در بیمارستان‌ها
- آموزش و توسعه مهارت‌های مدیریتی برای رهبران سازمانی به‌منظور ایجاد انگیزه در کارکنان.
- تقویت فرهنگ سازمانی بر پایه ارزش‌های مشترک و ایجاد حس همبستگی بین تیم‌ها.
- افزایش تعاملات مستقیم مدیران با کارکنان به‌منظور درک بهتر نیازها و چالش‌های آن‌ها.
تحلیل‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که کاهش سلامت سازمانی در مراکز درمانی تأثیر مستقیمی بر عملکرد کارکنان و کیفیت خدمات درمانی دارد. برای رفع این چالش‌ها، بیمارستان‌ها باید بر افزایش شفافیت عملکردی، بهبود انگیزه کارکنان، تقویت تعاملات سازمانی، کاهش فرسودگی شغلی و ارتقای رهبری الهام‌بخش تمرکز کنند. اجرای این اقدامات می‌تواند منجر به بهبود پایدار سلامت سازمانی، افزایش رضایت کارکنان و بیماران و کاهش نرخ خروج نیروی انسانی شود.
برای بیمارستان‌ها، ارتقای سلامت سازمانی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه ضرورتی برای حفظ کیفیت خدمات و جذب نیروی انسانی است. اجرای اقدامات پیشنهادی می‌تواند منجر به کاهش نرخ خروج کارکنان، افزایش رضایت بیماران و بهبود شاخص‌های عملکردی سازمان‌های درمانی شود.
